Arkusz kontrolny to podstawowe narzędzie kontroli jakości. Praktyczne zastosowanie prawie sto lat temu, za sprawą Shewharta pozwoliło na usystematyzowane śledzenie stabilności procesu. W poniższym wpisie chciałbym przedstawić wam specyficzny rodzaj karty kontrolnej dla wartości niemierzalnych. Dzięki tej metodzie istnieje możliwość prostej weryfikacji niezgodności występujących w danym procesie. Arkusze kontrolne są pomocne w określeniu podstawowych wskaźników jakości takich jak first pass yield (procent produktów/usług przechodzących przez proces bez zakłóceń) czy scrap rate (poziom produktów niezgodnych, złomowanych).
Arkusz kontrolny opis
Zadaniem arkusza kontrolnego jest weryfikacja jakości produktu lub usługi i na podstawie wyników w dalszej kolejności usprawnienia procesu. Systematyczne korzystanie z arkusza kontrolnego pozwala na uzyskanie odpowiedzi na temat stabilności produkcji lub usług. Arkusze kontrolne dzielą się na te wykorzystywane do weryfikacji charakterystyk mierzalnych i niemierzalnych.
Charakterystyki mierzalne to takie, dla których uzyskuje wartość liczbową po kontroli jakości. Dotyczy to w większości rodzajów pomiarów długości, kąta czy chropowatości.
Charakterystyki niemierzalne to takie, dla których uzyskujemy wartość 0 lub 1. Produkt jest zgodny lub niezgodny. Dotyczy to w większości kontroli wizualnej lub aspektów montażowych, poka yoke itp.
Arkusze kontrolne, podział ze względu na wartości niemierzalne:
- artkusz liczby jednostek niezgodnych – ilość niezgodnych części
- arkusz liczby niezgodności – ilość niezgodności (może być większa niż liczba sztuk niezgodnych)
- arkusz liczby niezgodności na jednostkę – iloraz niezgodności przez liczbę części
Arkusz kontrolny zalety
Jak już zdążyliście przeczytać arkusze kontrolne dla cech niemierzalnych służą do zebrania informacji na temat jakości procesu produkcyjnego lub usługowego. Jeżeli celem organizacji jest ciągłe doskonalenie, musi mieć w zasięgu sprawdzone i prawdziwe informacji na temat jakości procesów. Często w organizacji podejmuje się działania na podstawie subiektywnych ocen lub wymagań zarządu.
Jeżeli chcecie wykonywać dobrze swoją pracę, musicie bazować na danych liczbowych, argumentach weryfikowalnych i stwierdzonych w trakcie procesu. W innym wypadku zazwyczaj będziecie gasić pożary, które nie mają przełożenia na jakość procesu. Istotny jest też okres zbierania danych. W zależności od firmy, w której pracujecie, może to być okres od tygodnia do nawet 6 miesięcy.
Arkusze kontrolne to weryfikowalne źródło informacji na temat niezgodności występujących w procesie. Na ich podstawie jesteście w stanie skupić się na głównym problemie. W celu nadania priorytetu polecam skorzystać z diagramu Pareto. Jak to zrobić znajdziecie tutaj: „Diagram Pareto Lorenza”
Arkusz kontrolny jak wprowadzić?
Jeżeli w Twojej pracy nie stosuje się arkuszy kontrolnych to w 95% przypadków spotkasz się z oporem przed wprowadzeniem. Nie umiejętne przekazanie celu wprowadzenia arkusza lub co gorsza rzucenie arkuszu i nie wytłumaczenie w ogóle o co chodzi przyniesie tragiczne w skutkach rezultaty.
Pierwsze spotkanie operatora z arkuszem kontrolnym może być odebrane jako kontrolowanie jego samego a nie procesu. Wytłumacz to przed pojawieniem się pytań z ich strony. Spróbuj zastosować metodę Toyoty na przekonywanie do zmian, nazywa się ona Toyota Kata i opisałem ją już na blogu. Podążaj regułą pięciu pytań oraz weryfikuj co jakiś czas skuteczność metody.
Kolejnym ważnym punktem jest dokładne zdefiniowanie wad oraz omówienie poszczególnych kategorii. Jeżeli tego nie zrobisz spotkasz się na końcu z różną interpretacją i wpisywaniem tych samych defektów w różne miejsca w arkuszu kontrolnym, co następnie rozmyje obraz sytuacji.
Pod koniec tygodnia po zebraniu arkuszy analizuj wraz z zespołem dane oraz przekazuj informacje zwrotną na temat tego co było dobrze zrobione a co źle. Po kilku dniach lub tygodniach, zależy to od organizacji, metoda powinna się zautomatyzować.
Arkusz kontrolny przykład
Poniżej przykład jak mogą wyglądać arkusz kontrolny dla wartości niemierzalnych oraz jak wykorzystać dane z arkusza do usprawnienia procesu. Jest to typowy przykład produkcyjny związany z produktem, który jest spawany oraz nakładana jest na niego powłoka. Zakres zbierania danych to 1 tydzień.
W kolumnach wpisywane są ilości zdarzeń dla danego defektu w danym dniu. W ten sposób możesz zauważyć, że w poniższym przykładzie najwięcej problemów było w Poniedziałek. Bardziej doświadczonych Inżynierów nie powinno to dziwić ;-).
Dodatkowo dodałem wykres Pareto. Jak widzisz w zakresie tygodnia największym problemem było podcięcie spoiny. Na tym problemie powinniśmy się skupić w pierwszej kolejności, ponieważ powoduje on najwięcej problemów w procesie. Pojedynczo występujące problemy takie jak nieciągłość powłoki czy wady materiałowe, powinny być obserwowane do momentu, aż nie pojawią się jeszcze raz.
Arkusz kontrolny Excel
Poniżej znajdziecie link do przykładu, który omawiany był we wpisie. Jestem przekonany, że ten krótki wpis rozwiał wasze wątpliwości na temat arkusza kontrolnego. Zachęcam do zagłębiania się w temat, ponieważ omówiłem tu tylko zagadnienie arkusza kontrolnego dla wartości niemierzalnych.
Arkusz kontrolny przykład
