W 2009 gdy pierwszy raz zetknąłem się z normą ISO 9001 zdziwił mnie jeden zapis. Nie rozumiałem dlaczego jest aż tak eksponowany. Wydawał mi się on na tyle oczywisty i logiczny iż każdy powinien go naturalnie przestrzegać. Moje przekonania zmieniły się o 180 stopni gdy zacząłem pracować w przemyśle. Czy wiecie już o jaki zapis chodzi? Nadzór nad wyrobem niezgodnym. Chce podzielić się z Wami najlepszymi praktykami oraz tym jak uniknąć wpadek. Co wcale nie jest takie łatwe jak może się wydawać.
Co to jest wyrób niezgodny?
Wyrobem niezgodnym określamy każdy wyrób który posiada odchyłkę w odniesieniu do wymagań rysunkowych lub specyfikacji technicznych. Pisząc prościej jest to każdy produkt, który odbiega od normy. Do wyrobów niezgodnych warto zaliczać również wszystkie wyroby podejrzane.
Niezgodność materiału ma prawo zgłosić każdy w organizacji: operator maszyny, kontroler jakości, inżynier jakości, logistyk.. Organizacji, która jest nastawiona na świadome zarządzanie jakością.
Jak nadzorować wyrób niezgodny?
Nadzór nad wyrobem niezgodnym w pierwszej kolejności polega na odseparowaniu go od wyrobów zgodnych. Podejrzany materiał należy oznaczyć. Zazwyczaj robi się to za pomocą karty wyrobu niezgodnego. Kartę należy przyczepić na stałe do części. Znajdować się na niej powinny wszystkie niezbędne informacje takie jak: numer części, nazwa, rodzaj stwierdzonej wady oraz data stwierdzonej niezgodności.
Następnie materiał ten powinien trafić w odseparowane miejsce gdzie zostanie podjęta finalna decyzja. Toyota stosuje specjalne czerwone pojemniki przy każdej z linii produkcyjnych. Do pojemników tych odkładane są właśnie sztuki niezgodne. Inne firmy zapożyczyły ten model i stosują go w podobny sposób.
Gdzie nie gdzie spotkacie się z czerwonymi stolikami, czerwonymi skrzyniami lub inaczej określonymi miejscami. Niestety możecie się również spotkać z brakiem takie podejścia. Jeżeli zależy to od Was, postarajcie się to zmienić.
W przypadku projektowania obszaru materiału podejrzanego, zwróćcie uwagę na wielkość czerwonych skrzyni. Powinny być one odpowiednio dopasowane do obszaru i rodzaju produkcji. Napełniona skrzynia powinna być sygnałem do reagowania i podejmowania decyzji. Zbyt duże skrzynie spowodują nagromadzanie się produktów i nie podejmowanie decyzji natychmiast, bo przecież jest jeszcze miejsce w skrzyni ;-). Zbyt małe mogą być niewystarczające w przypadku pojawienia się większych problemów.
Kolejnym krokiem jest podejmowanie decyzji na materiale podejrzanym. Robi to najczęściej inżynier jakości produktu.
Jakie decyzje może podjąć inżynier jakości?
- Produkt zostaje dopuszczony w stanie jakim jest.
- Produkt zostaje poddany naprawie.
- Produkt zostaje zezłomowany.
- Produkt zostaje odesłany do dostawcy.
- Produkt zostaje dopuszczony z adnotacją do klienta o niezgodności.
- Produkt zostaje poddany ocenie MRB.
Co to jest MRB?
MRB to z angielskiego material review board, czyli w wolnym tłumaczeniu grupa odpowiedzialna za przegląd materiału w tym przypadku niezgodnego. Zazwyczaj jest to kilka osób z różnych dziedzin, które w trakcie dyskusji, burzy mózgów podejmują decyzję na temat wyrobu niezgodnego.
Kto powinien wchodzić w skład MRB? Na pewno inżynier jakości oraz osoby odpowiedzialne za konstrukcje części. W zależności od przypadku niezgodności do gremium MRB zaprasza się np. technologa, inżyniera materiałowego itd. Zdarzają się przypadki zapraszania reprezentanta klienta do podejmowania decyzji w procesie material review board. Liderem gremium MRB jest zawsze inżynier jakości.
Jeżeli jest to możliwe decyzje powinny być podjęte na pierwszym spotkaniu. Jeżeli potrzebujesz pisemnego potwierdzenia od zebranych, przygotuj odpowiednie dokumenty i załatw temat na miejscu.
Co to jest kwarantanna wyrobu niezgodnego?
W przypadku negatywnej decyzji na temat niezgodności, materiał należy na stałe odseparować i zabezpieczyć przed użyciem. Wówczas trafia on do kwarantanny. Jest to miejsce w którym materiał oczekuje na fizyczne zezłomowanie lub odesłanie do dostawcy, jeżeli wada wynika z umknięcia dostawcy.
Miejsce to powinno być odseparowane od produkcji oraz zamknięte. Najczęściej jest to metalowa klatka zamykana na kłódkę. Organizacja powinna określić listę osób, które mają dostęp do tego miejsca. Inne osoby bez nadzoru nie mogą przebywać ani pracować z materiałem znajdującym się w kwarantannie.
Warto zastanowić się nad standardem umiejscowienia materiału w kwarantannie. Jeżeli jest taka możliwość postaraj się wyznaczyć strefy określające ostateczną decyzję na produkcie (odsyłka do dostawcy czy złomowanie). Dodatkowo polecam wprowadzić zasadę FIFO (First in First out) Pozwoli to uniknąć „poszukiwań” gdy najdzie dzień odsyłki lub złomowania. Należy również posiadać spis materiału znajdującego się w kwarantannie.
Nadzór nad wyrobem niezgodnym – dobre praktyki procesu.
Wydawałoby się, że proces nadzoru nad wyrobem niezgodnym nie powinien sprawiać problemu. Niestety bez dyscypliny i transparentnych zasad na 100% dojdzie do pomyłek i wyrób niezgodny może trafić nawet do klienta ostatecznego.
Podstawą nadzoru nad wyrobem niezgodnym jest zdefiniowanie prostych zasad i zakomunikowanie ich w organizacji. Warto postawić na cykliczne przeglądanie niezgodności z czerwonych skrzyń. W zależności do wielkości produkcji może to być przegląd raz w tygodniu do nawet kilku przeglądów dziennie. Wszystko zależy do specyfiki branży. Brak regularnych przeglądów spowoduje nawarstwienie się problemów oraz ilości sztuk do oceny.
W przypadku podjęcia decyzji na sztuce podejrzanej należy zdefiniować co następnie dzieje się fizycznie z materiałem. Kto go odbiera i z jaką częstotliwością, czy trafia na ostatnią operację produkcyjną w której został zatrzymany czy np. do nowego zlecenia produkcyjnego. Wszystko zależy od specyfiki branży w której pracujesz.
Najlepiej zrobić to za pomocą karty wyrobu niezgodnego, o której wspominałem wcześniej. W przypadku wydania decyzji nt. niezgodności inżynier jakości powinien napisać na karcie wyrobu jaką podjął decyzję oraz co zrobić z materiałem. Następnie dedykowana osoba z danej linii produkcyjnej podejmuje działania.
Również warto dedykować osoby odpowiedzialne za zarządzanie obszarem gdzie znajdują się materiały oczekujące na decyzję. Osoba taka w przypadku braku decyzji odpowiedzialna jest za komunikacje z inżynierami oraz eskalowanie tematu jeżeli zachodzi taka okoliczność. Brak osoby odpowiedzialnej może doprowadzić do rozmycia odpowiedzialności i niepotrzebnych tłumaczeń w wyniku odstępstw od procesu decyzyjnego.
Podobne praktyki warto zastosować do zarządzania kwarantanną, gdzie znajdują się części do złomowania lub odesłania do dostawcy. Przypisanie odpowiedzialności i regularny przegląd (np. raz w miesiącu) pozwoli uniknąć niespodzianek w postaci produktu który „oczekuje” od 3 lat na swoją kolej.
Zastosowanie tych praktyk w procesie ułatwi nadzór nad wyrobem niezgodnym.
Nadzór nad wyrobem niezgodnym – 8 zasad
Najważniejsze element, które ułatwią Wam nadzór nad wyrobem niezgodnym znajdziecie poniżej.
- Zastosowanie specjalnego obszaru do odkładania wyrobu podejrzanego (czerwone skrzynie Toyoty).
- Przypisanie odpowiedzialności do obszaru produktów podejrzanych.
- Zastosowanie kart wyrobu niezgodnego trzymanych przy produkcje w celu zapewnienia komunikacji na temat niezgodności oraz w dalszej kolejności decyzji.
- Cykliczny przegląd produktów podejrzanych w celu podjęcia decyzji.
- Zdefiniowanie osób oraz procesu do podejmowania skomplikowanych decyzji – MRB.
- Odpowiednie przygotowanie obszaru kwarantanny dla materiałów z decyzją – złomowanie lub odsyłka do dostawcy.
- Cykliczny przegląd kwarantanny (raz w miesiącu) i fizyczne podejmowanie działań w celu złomowania lub odsyłki materiału do dostawcy.
- Nadzór nad wyrobem niezgodnym wymaga ciągłemu udoskonalaniu i „odchudzaniu”.
Podsumowanie
Wyrób niezgodny powinien być odseparowany od materiałów zgodnych. Ten pozornie prosty zapis z normy ISO 9001 przysparza skomplikowanych problemów w praktyce. Mam nadzieję, że mój artykuł ułatwi sytuację zarządzania materiałem podejrzanym , niezgodnym i ułatwi proces decyzyjny. Jeżeli chcecie poszerzyć wiedzę w tym zakresie, piszcie śmiało.
Jeżeli Ci się spodobało zostaw komentarz poniżej lub udostępnij wpis na facebooku, linkedin lub twiterze ;).
grafika Photo by Liam Tucker on Unsplash do wpisu nadzór nad wyrobem niezgodnym
